De Bankier: de kunst van bouwen zonder ruimte

Aan de skyline van Tilburg verrijst een nieuw icoon: De Bankier, een 76 meter hoge woontoren met luxe stadsappartementen. Midden in de stad, waar de Spoorlaan naar het centraal station leidt en waar je via de bescheiden Magazijnstraat het levendige centrum benadert. Een belangrijke locatie dus. Een locatie die het verdient om de entree van de binnenstad als baken te markeren. Tegelijk is het ook een druk en dicht bebouwd punt. Dat maakt het bouwen van de markante woontoren een behoorlijke uitdaging.

Al in 2006 verwierf CRA Vastgoed het hoekperceel aan de Spoorlaan en Magazijnstraat in Tilburg. Plannen om er iets moois van te maken, waren er toen al. Na de economische crisis van 2008 en nadat CRA Vastgoed verschillende mogelijkheden voor de ontwikkeling had onderzocht, zocht CRA Vastgoed de samenwerking met Novaform. “We kennen elkaar al goed van eerdere samenwerkingsprojecten”, vertelt Bas Dikker, projectontwikkelaar bij CRA Vastgoed. “We zijn allebei van oorsprong een familiebedrijf, we herkennen elkaar in onze werkwijze. Daarnaast is Novaform al een bekende speler in Tilburg; daarmee kon Novaform ons aanvullen en van toegevoegde waarde zijn.”

Monumentale status

Samen keken Novaform en CRA Vastgoed naar de mogelijkheden voor de bijzondere locatie. Bas: “Er zijn veel varianten voorbijgekomen, van heel ingewikkeld tot eenvoudiger, of efficiënter. In alle ideeën stond wel het gegeven centraal dat hier een landmark moest komen.” Dat is ook omarmd door de gemeente Tilburg. Voor de ontwikkeling is een hoekgebouw gesloopt en het oorspronkelijke bankgebouw ernaast geïntegreerd in het ontwerp. Guus Theuws, projectontwikkelaar bij Novaform: “Het kantoorgebouw op de hoek stamde uit de jaren 70, had al lange tijd geen serieuze huurder meer gehad en was echt in verval. In het naastgelegen gebouw zagen wij wel bijzondere kwaliteiten die we graag wilden behouden.” Aan dit gebouw, dat in 1954 werd gebouwd voor de bank van Van Mierlo en Zoon, dankt de nieuwe woontoren zijn naam. Ook de gemeente zag de kwaliteiten van het oorspronkelijke bankgebouw, zij bestempelde het gebouw – tijdens het ontwikkelproces – als monumentaal pand. “Dat kwam als donderslag bij heldere hemel”, weet Bas nog. “Vaak betekent zoiets dat je met allerlei restricties te maken krijgt. Omdat we het pand al op waarde geschat hadden binnen onze eigen ontwikkeling, hoefden we onze plannen uiteindelijk nauwelijks aan te passen. We zijn op positieve en constructieve wijze met de gemeente tot goede afspraken gekomen.”

De zeer beperkte, of eigenlijk nagenoeg ontbrekende ruimte om te bouwen, bood meer uitdagingen. Ruimte voor een bouwplaats is er niet, ruimte voor opslag evenmin. Al vroeg in het proces is daarom de keuze gemaakt om het gebouw in prefab elementen op te trekken. “De locatie vraagt hierom, de plek is te klein om traditioneel te bouwen”, legt Bas uit. De keuze voor prefab stimuleerde architectenbureau Diederendirrix uit Eindhoven om weloverwogen ontwerpkeuzes te maken. “We hebben samen met de architect en bouwer Huybregts Relou uit Son gezocht naar manieren om het gebouw zo efficiënt mogelijk te kunnen bouwen en het toch een interessante uitstraling te geven”, aldus Bas. Dat is goed gelukt, vindt hij: “De architect heeft in de gevel verbijzonderingen aangebracht die ook op grote hoogte nog vanaf de grond zichtbaar zijn.”

Logistieke puzzel

Bas vervolgt: “Werken met prefab elementen heeft veel voordelen. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat de bouw op locatie sneller verloopt, waardoor de overlast voor het openbare gebied en de omwonenden wordt beperkt.” De draagconstructie, de vloeren en de gevels worden in geprefabriceerde betonnen elementen uitgevoerd. De vloeren en wanden worden gemaakt in Best, de gevelelementen in Groningen samengesteld. “Dat alles in de fabriek wordt gemaakt, versterkt ook nog eens de kwaliteit”, voegt Guus toe: “De productie vindt plaats onder ideale omstandigheden, zonder wisselende invloeden van het weer en dergelijke.”

Omdat er op de bouwplaats geen ruimte is voor opslag van de prefab elementen, is er aan de rand van de stad een bouwhub ingericht. Ieder onderdeel wordt afgeroepen op het moment dat het nodig is, precies op tijd. Voor laden en lossen van materialen maakt Huybregts Relou, gebruik van een stukje openbaar gebied, een straat die een belangrijke parkeergarage in het centrum ontsluit. In goed overleg met omwonenden, winkeliers en de gemeente Tilburg zijn er enkele verkeersmaatregelen getroffen die de bouw van De Bankier mogelijk maken. Veiligheid stond daarbij voor alle betrokkenen voorop. Ook over parkeervoorzieningen voor de bouwer is nagedacht. Guus: “De bovengrondse parkeergarage die in het plan is opgenomen, is zo snel mogelijk opgetrokken, al voordat de bouw van de rest van de locatie van start ging. Hierdoor voorzag Huybregts Relou al vroeg in het bouwproces in haar eigen parkeervoorziening voor de bouwvakkers.” Mobiliteit vroeg sowieso de nodige aandacht binnen dit project. “Een gebouw met 120 woningen brengt de nodige parkeerbehoefte met zich mee”, legt Guus uit. “Dankzij een goed doordacht en efficiënt mobiliteitsconcept is het aantal benodigde parkeerplaatsen relatief beperkt gebleven.”

Logistieke puzzel

Bas vervolgt: “Werken met prefab elementen heeft veel voordelen. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat de bouw op locatie sneller verloopt, waardoor de overlast voor het openbare gebied en de omwonenden wordt beperkt.” De draagconstructie, de vloeren en de gevels worden in geprefabriceerde betonnen elementen uitgevoerd. De vloeren en wanden worden gemaakt in Best, de gevelelementen in Groningen samengesteld. “Dat alles in de fabriek wordt gemaakt, versterkt ook nog eens de kwaliteit”, voegt Guus toe: “De productie vindt plaats onder ideale omstandigheden, zonder wisselende invloeden van het weer en dergelijke.”

Omdat er op de bouwplaats geen ruimte is voor opslag van de prefab elementen, is er aan de rand van de stad een bouwhub ingericht. Ieder onderdeel wordt afgeroepen op het moment dat het nodig is, precies op tijd. Voor laden en lossen van materialen maakt Huybregts Relou, gebruik van een stukje openbaar gebied, een straat die een belangrijke parkeergarage in het centrum ontsluit. In goed overleg met omwonenden, winkeliers en de gemeente Tilburg zijn er enkele verkeersmaatregelen getroffen die de bouw van De Bankier mogelijk maken. Veiligheid stond daarbij voor alle betrokkenen voorop. Ook over parkeervoorzieningen voor de bouwer is nagedacht. Guus: “De bovengrondse parkeergarage die in het plan is opgenomen, is zo snel mogelijk opgetrokken, al voordat de bouw van de rest van de locatie van start ging. Hierdoor voorzag Huybregts Relou al vroeg in het bouwproces in haar eigen parkeervoorziening voor de bouwvakkers.” Mobiliteit vroeg sowieso de nodige aandacht binnen dit project. “Een gebouw met 120 woningen brengt de nodige parkeerbehoefte met zich mee”, legt Guus uit. “Dankzij een goed doordacht en efficiënt mobiliteitsconcept is het aantal benodigde parkeerplaatsen relatief beperkt gebleven.”

Fotografie: Hans Barten - Interview Novaform